Satın Alma Komisyonlarının Hk.
Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından gümrük kıymeti belirlenirlenirken Satın Alma Komisyonlarının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına ilave edilmesi ile ilgili aşağıdaki yazı yayımlanmıştır.
Satın Alma Komisyonları “ithalatçının temsilcisine belirlenecek eşyanın satın alınmasında yurtdışında verdiği temsil hizmeti karşılığında ödediği ücret” şeklinde tanımlanmıştır.
Bu çerçevede, aracılara ödenen ücretlerin satın alma komisyonu sayılıp sayılmayacağı maddeler halinde Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün aşağıdaki yazısında belirtilmiştir.
|
T.C.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Gümrükler Genel Müdürlüğü
Sayı : 85593407/010.06
Konu : Satınalma komisyonları
4458 sayılı Gümrük Kanununun 27/1-a-i maddesi uyarınca, satın alma komisyonları
dışındaki komisyonlar ve tellâliyenin, eşyanın fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına dahil
edilmemiş, ancak alıcı tarafından üstlenilen bölümünün, 4458 sayılı Gümrük Kanununun 24
üncü maddesi hükümlerine göre gümrük kıymeti belirlenirken, ithal eşyasının fiilen ödenen
veya ödenecek fiyatına ilave edilmesi gerekmektedir.
4458 sayılı Gümrük Kanununun 27/4 maddesinde “satın alma komisyonları” ifadesi;
“ithalatçının temsilcisine kıymeti belirlenecek eşyanın satın alınmasında yurtdışında verdiği
temsil hizmeti karşılığında ödediği ücret” şeklinde tanımlanmıştır.
Diğer taraftan, komisyonların gümrük kıymeti karşısındaki durumu, 2002/36 sayılı
genelgede ve “Gümrük Kıymeti Teknik Komitesi”nin “Satın alma Komisyonları” başlıklı 17.1 sayılı “Açıklama”sında izah edilmiştir.
Bu çerçevede,aracılara ödenen ücretlerin satınalma komisyonu sayılıp sayılmayacağı
aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınarak değerlendirilir.
1. Satınalma komisyonculuğu hizmetinin tespiti
Satınalma komisyonculuğu hizmetinin varlığı ve gerçek niteliğini tespite yarayacak
tüm belgelerin gümrük idaresine sunulması gerekir.
Bu belgelerden biri, komisyoncunun görevini tamamlayıncaya kadar yerine getirmesi
gereken işlemleri belirten, alıcı ile komisyoncu arasındaki aracılık sözleşmesidir. Gümrük
idaresinin talebi üzerine, alıcı ile aracı arasındaki anlaşma koşullarını belirten aracılık
sözleşmesi ile bu sözleşmenin gerçekliğini ispatlayan sipariş emirleri, akreditif, yazışmalar vb.
diğer tevsik edici belgelerin ibrazı gerekir.
Yazılı bir aracılık sözleşmesinin bulunmadığı durumlarda, aracılık ilişkisinin varlığını
açık bir şekilde gösteren, yukarıdaki paragrafta sözü edilenler gibi tevsik edici belgelerin
ibrazı gerekir.
Aracılık ilişkisini ispata yarayacak yeterli belgenin ibraz edilmemesi durumunda,
satınalma komisyonculuğu ilişkisinin bulunmadığı sonucuna varılır.
2. Satınalma komisyoncusunun üstlendiği riskler ve yerine getirdiği hizmetler
Satınalma komisyoncusunun normalde bir satınalma komisyoncusu tarafından yerine
getirilenlere ek bir risk alıp almadığı veya ek bir hizmet yerine getirip getirmediğinin
araştırılması gerekir. Ek hizmetlerin kapsamı satınalma komisyonunun tabi tutulacağı işlemi
etkileyebilir. İthal eşyasına ilişkin ödemenin, aracının kendi fonlarından yapılması buna bir
örnektir. Bu, aracının satınalma komisyoncusu olarak gösterdiği faaliyet sonunda bir ücret
almasından çok, eşyanın mülkiyetine sahip olmaktan doğan bir zarar veya kâr elde etmesi
olasılığını ortaya çıkarır. Böyle durumlarda bir satınalma komisyonculuğu ilişkisi oluşturan
tüm koşulların incelenmesi gerekir.
Bu araştırmanın sonucunda, aracının kendi hesabına hareket ettiği ve/veya eşya
üzerinde mülkiyetten doğan bir ayni hakka sahip olduğu görülebilir. Bu çerçevede, satınalma
komisyoncusuna benzer şekilde çalışan, ancak ondan farklı olarak, eşya üzerinde mülkiyetten
doğan bir ayni hakka sahip olan ve ticari muamele veya ithalatçının ödediği fiyat üzerinde bir
kontrol yetkisi bulunan, dış ticaret şirketleri veya bağımsız aracılar da göz önüne alınması
gerekir. Bu tür durumlarda söz konusu aracı, satınalma komisyoncusu olarak
değerlendirilemez.
3. Tarafların “ilişki”li olduğu durumlar
Araştırılması gereken bir faktör de ticari muamelede yer alan taraflar arasında “ilişki”
varlığıdır. Örneğin, aracının satıcı ile veya satıcıya bağlı bir kişiyle arasındaki ilişki, söz
konusu aracının alıcıyı temsil etme özelliğini etkileyebilir. Bir aracılık sözleşmesinin varlığına
karşın, gümrük idaresi, söz konusu aracının gerçekten de satıcı veya kendi hesabına değil de
alıcı hesabına çalıştığını belirlemek üzere tüm koşulları inceleyebilir.
Aracının satıcı ile ilişkisi varsa, aksi ilişkisiz taraflarla yapılan işlemlerdeki koşullarla
uygunluk gibi kanıtlarla ispatlanmadıkça, aracı satın alma komisyoncusu olarak
değerlendirilemez. Aracı, alıcı ile ilişki içinde ise, aracının hakiki bir satın alma
komisyoncusu olup olmadığı; icra ettiği fonksiyonlar ve aldığı ücret, müstakil satın alma
komisyoncuları ile karşılaştırılarak değerlendirilir.
4. Eşya faturasının aracı tarafından düzenlenmesi
Bazı ticari muamelelerde, aracı sözleşmeyi tamamlar, ithalatçıya eşyanın fiyatını ve
kendi ücretini ayrı ayrı gösteren bir ikinci fatura düzenler. İkinci bir satış faturası düzenlemiş
olması kendisini eşyanın satıcısı haline getirmez. Gümrük Kanununa göre, eşyayı tedarik
edene ödenen fiyat satış bedeline esas alındığı için; gümrük idaresi, eşyayı tedarik edenin
düzenlediği fatura ve diğer belgelerin, beyan edilen kıymeti tevsik etmek üzere ibrazını talep
edebilir.
İthalatçının gümrük idaresine, eşyayı tedarik edenin aracıya verdiği ticari faturayı veya
satışı ispata yarayacak diğer belgeleri ibraz etmemesi durumunda; söz konusu satış, ihraç
amacıyla yapılmış gerçek bir satış olarak kabul edilmez.
5. Aracının verdiği hizmet ile karşılığında istenen ücretin orantılı olması
Yerine getirilen hizmet karşılığında istenen ücretin de hizmetle orantılı olup olmadığı
araştırılabilir. Satınalma komisyoncusunun mutad fonksiyonları dışında kalan bir hizmet
göstermesi durumunda, bu ek hizmet alıcıdan talep edilen ücreti de etkiler. Örneğin satınalma
komisyoncusu eşyanın fabrikadan ihraç liman veya mahalline kadar nakline aracılık etmek
yerine, bu nakliye işini kendisi yapabilir ve ücreti nakliye giderlerini de içerebilir. Bu örnekte,
toplam ödeme satınalma komisyonu olarak değerlendirilemez. Ancak, ödemenin satınalma
komisyonculuğu hizmetine ilişkin ayırtedilebilir bölümü, satınalma komisyonu olarak
nitelendirilebilir.
6. Aracının satınalma komisyoncusu olup olmadığı incelenirken dikkate alınacak
bazı unsurlar
Genel olarak, satın alma komisyoncusu eşyanın kaybı riskini üstlenmez. Keza, nakliye
ve elleçleme maliyetlerini de genel olarak satın alma komisyoncuları üstlenmez.
Satın alma komisyoncuları, satıcıya nasıl ve ne zaman ödeme yapılacağını kontrol
etmez. Ödemenin aracıya yapılması halinde, satın almadan önce mi sonra mı yapıldığı
önemlidir. Sonra yapılması halinde aracının satıcı konumunda olması mümkündür.
Alıcı, komisyoncunun hizmeti olmaksızın ithal eşyasını imalatçıdan alamıyorsa, aracı
muhtemelen satış komisyoncusudur.
Aracı kendi menfaatine müstakil bir işletme işletiyorsa, aracının bir komisyoncu değil,
müstakil bir satıcı olması mümkündür.
Aracı mali olarak üretici veya satıcıdan ayrılamıyorsa, aracı muhtemelen alıcı adına
değil, satıcı adına hareket etmektedir.
Yukarda belirtilen hususlar bir arada değerlendirilmesi sonucunda aracının satın alma
komisyoncusu olmadığına ilişkin ciddi emarelerin bulunması durumunda, 2012/29 sayılı
Genelgeye göre işlem yapılması gerekmektedir.
Bilgi ve gereğini rica ederim.
Cenap AŞCI
Bakan a.
Genel Müdür
Normal 0 21 false false false TR X-NONE X-NONE